Γλυπτά Παρθενώνα: «Επεσε μια πέτρα σε ακίνητο ύδωρ»

Τεράστια συνδιάλεξη άνοιξε στην Ελλας και στο εξωτερικό η πρόταση του αρχηγού της κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη για δανεισμό από το Αγγλικό Μουσείο, και επίσης η απάντηση της διοίκησής του.



«Οι εξελίξεις είναι σπουδαίες», εξέφρασε στην «Κ» η Κριστιάν Τίτγατ, διευθυντής της Διεθνούς Επιτροπής για τον Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα (IARPS), ενός διεθνούς λόμπι που αντιπσοσωπέυει εθνικές επιτροπές από ΕΊΚΟΣΙ χώρες. «Ολοι συμφωνούμε ότι η πρόταση του δανεισμού ήταν πάρα πολύ αξιόλογο βήμα», συμπλήρωσε.


Ψάξαμε το δόκτορα Τίτγατ, τέως έφορο των Βασιλικών Μουσείων Τέχνης και Κληρονομιάς των Βρυξελλών, απαί την επίσημη τοποθέτηση της IARPS υπέρ της πρότασης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τον δανεισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα το 2021 -μια ανταλλαγή με το Βρετανικό Μουσείο-, με αφορμή τον εορτασμό δύο αιώνων από την Ελλαδική Εξέγερση όπου πυροδώτησε τη έναρξη του νέου ελληνικού κράτους. «Είναι σαν να έπεσε μια πέτρα σε ακίνητο ύδωρ και πια περιμένουμε να δούμε τις αντιδράσεις», συνέχισε. «Από εδώ και πιό μακριά, η διπλωματία πρέπει να παίξει την ρόλο της: Από τη μια πλευρά, οι δύο πρωθυπουργοί, της Ελλάς και της Βρετανίας, να εκφράσουν σε ισάξιο επίπεδο και, αφετέρου, να περιγρα μια ακέραια ιδέα από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού προς το Βρετανικό Μουσείο με το αίτηση και τους κανόνες του δανεισμού. Η συνομιλία ακόμη κι όταν ξεκινάει
από τα 2 άκρα δύναται να φέρει εις πέρας. Επιπλέον, συμβάλλει στην κατατόπιση και στην εκπαίδευση του διεθνούς κοινού και της ακαδημαϊκής κοινότητας γύρω το θέμα». Στο όμοιο μήκος κύματος είπε την άποψη του στην «Κ» και ο αρχαιολόγος Λουί Γκοντάρ, έμπειρος για τις αρχαιότητες των Μυκηνών και μέχρι στο κοντινό παρελθόν πρόεδρος της Επιτροπής για τη Διαιώνιση της Καλλιτεχνικής Ιστορίας της ιταλικής προεδρίας. «Μάλιστα, κύριο θέμα είναι η αναγνώριση της ελληνικής κυριότητας των Γλυπτών του Παρθενώνα», συμπλήρωσε. «Πρέπει να λέμε συνέχεια ασταματήτως ότι βρίσκονται άδικα στη Αγγλία. Παρόλα αυτά, η εμπειρία μου έχει δείξει ότι σε τέτοια ζητήματα η πολιτική μπορεί να βοηθήσει. Ετσι είναι απαραίτητο να μετακινηθούμε και την ελληνική υπόθεση και όχι μέσω νομικών διεκδικήσεων».







Παρ’ όλα αυτά, η πρόταση του Ελληνα πρωθυπουργού -σε ομιλία του στην εφημερίδα Observer την περασμένη Κυριακή- έγινε αφορμή για έριδες στο εσωτερικό της χώρας. Η προηγούμενη υπουργός Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά υποστήριξε ότι το ελληνικό απαιτηση δανεισμού νομιμοποιεί τους χορηγούς, το Αγγλικό Μουσείο εν επειδή πρόκειται, για την κυριαρχία των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Από την μεριά του, εκπρόσωπος του Βρετανικού Μουσείου εξέφρασε στον ελληνικό Τύπο ότι οι επίτροποι θα εξετάσουν το ιδιαίτερο απαιτηση, ωστόσο υποστήριξαν ότι απαραίτητος συνθήκη για το δάνειο είναι η αναγνώριση εκ μέρους της Ελλάδας της ιδιοκτησίας των Γλυπτών από το Αγγλικό Μουσείο. Η απαντητική αποδεικνύει μεν ότι το θέμα της κυριότητας των Γλυπτών του Παρθενώνα και η διεθνής πίεση για την επανένωση απασχολούν το Βρετανικό Μουσείο, αλλά το ύφος καθώς και περιεχόμενο της ωθεί την ελληνική κοινή άπωψη: «Τουλάχιστον χοντροκομμένη έως μη αποδεκτή θα ξεχωρίζα την απαίτηση για αποδοχή της κυριότητας των Γλυπτών του Παρθενώνα που προβάλλει το Αγγλικό Μουσείο, και θα έλεγα ότι δείχνει μια διάθεση ταπεινωτική για τη χώρα», εξέφρασε στην «Κ» ο δικηγόρος Χριστόφορος Αργυρόπουλος, πρόεδρος του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη. «Τα πολιτιστικά αγαθά είναι από τη φύση τους πράγματα εκτός συναλλαγής, κομμάτι της καθολικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο Παρθενών, παρά τις ταλαιπωρίες του, είναι ένα μουσειακό μνημείο που ορθώνεται ακόμη όρθιο σε αυτή εδώ τη επικράτεια, μέρος της εθνικής μας ταυτότητας. Βεβαίως η λύση για την ένωση θα είναι πολιτική και όχι δικαστική. Με αυτή την λογική η πρόταση του δανεισμού -πάγια τεχνική μεταξύ των μουσείων- αποτελεί μια πρόσβαση των δύο μερών με σκοπό την επάνοδος της ολότητας του μνημείου. Αρα βρίσκεται σε συγκαταθετική κατεύθυνση».

«Δεν μπορώ να φέρω άπωψη για τη νομική πλευρά του θέματος, ήτοι για το εάν ο δανεισμός είναι νομιμοποίηση κατοχής ή όχι - αυτό θα το απαντήσουν νομικοί», δηλώνει στην «Κ» ο Μιχάλης Κοσμόπουλος, διδάκτωρ Αρχαιολογίας, κάτοχος της έδρας Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστημιακό ίδρυμα του Μιζούρι, στις ΗΠΑ. «Αλλά, ούτως ή άλλως, για μένα το ζήτημα αυτό είναι επουσιώδες. Ως αρχαιολόγος και ως Ελληνας, θεωρώ πιο καίριο τα Γλυπτά να επιστρέψουν και να ενωθούν με τα γλυπτά που βρίσκονται στη επικράτεια μας. Οσο παραμένουν στο Λονδίνο διαιωνίζεται ο ακρωτηριασμός του γλυπτού διακόσμου του μνημείου και ο μη σωστός τρόπος με την οποίο απεικονίζονται στο Αγγλικό Μουσείο αλλιώνει το νόημα και την συμβολισμό τους. Ως εκ τούτου, θα συμφωνούσα με την προοπτική του δανεισμού απλώς εάν είτο για σταθερό δάνειο και όχι μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα».







«Δεν παρέλαβε καν τη μελέτη»

Το 2014, ο τότε υπουργός Πολιτισμού και νυν διευθυντής της Βουλής Κώστας Τασούλας είχε προαναγγείλει έρευνα με θέμα τις νομικές παραμέτρους της Κοσμημα Μαμα κινητοποιοησης για την ένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στο δικηγορικό γραφείο των καθηγητών Διεθνούς Δικαίου Τζέφρεϊ Ρόμπερτσον και Νόρμαν Πάλμερ, με το οποίο συνεργαζόταν και η Αμάλ Κλούνεϊ Αλαμουντίν. Η μελέτη είχε προαχθεί οικειοθελώς και γενναιόδωρα από την φίλο του κ. Τασούλα, που δεν βρίσκεται πλέον στη ζωή, Αλέκο Γουλανδρή. «Μη διακρίνετε αυτήν τη μελέτη αποκομμένη από την παγκόσμιο ευνοϊκό βουητό για τη χώρα μας και το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών που έγινε από την επίσκεψη της συμπονετικής “τρόικας” των νομικών, το φθινόπωρο του 2014, στην Αθήνα», λέει ο Κ. Τασούλας στην «Κ». «Ασχέτως του νομικού βάθους της διεκδίκησης, υπάρχει ένα έρεισμα ηθικής δικαίωσης και ηθικής απήχησης του αιτήματος, το οποίο βαραίνει στις πλάτες της κάθε ηγεσίας της Βρετανίας και του Βρετανικού Μουσείου. Αυτό δεν είχε συνέχεια.

Η επόμενη αρχηγία του ΥΠΠΟΑ δεν παρέλαβε καν τη μελέτη των 650 φύλλων, που βρέθηκε στην ελληνική πρεσβεία του Λονδίνου. Δεν είναι ότι άφησαν την επιστροφή των Μαρμάρων στην μοίρα τους. Δεν ενδιαφέρθηκαν ούτε για την επιστροφή της μελέτης από το Λονδίνο στην Αθήνα... Ο για παν ενδεχόμενο στην πρόσφατη συνέντευξή του επέμεινε στην πάγια άποψη της Ελλάδος ότι τα Γλυπτά αποτελούν μέρος στη επικράτεια μας. Έθεσε ξεκάθαρα τον παρανομία της απόκτησης τους. Η αντίληψη του δανεισμού είναι ένδειξη διάθεσης συνεννοήσεως από μέρους της Ελλάς, που αναδικνύει το θέση της. Η Ελλάδα δεν έχει αδιάλλακτες θέσεις, χωρίς να σημαίνει ότι απομακρύνεται από την κύριο στόχο της που είναι η σταθερή ανταπόδοσης των Μαρμάρων στην Αθήνα».